Genomik Verilerin HBYS Entegrasyonu

Genomik Verilerin HBYS Entegrasyonu

Genomik test teknolojisindeki ilerlemeler, her geçen gün genomik verilerin  tıpta daha fazla  kullanılmasının önünü açmıştır.  Genomik verilerin klinisyenler tarafından yaygın şekilde kullanımı genomik verilerin  HBYS  entegrasyonu kaçınılmaz hale getirmektedir.

Genomik verilerin  kullanımı, sağlıkta getireceği  değişiklikler

Genomik veriler, hastanın klinik , farmasötik ve yaşam tarzı bilgileriyle birlikte, hastalığın erken belirtilerini  tespit edilmesinde, kişinin hastalık risklerinin  belirlemesinde   yardımcı olabilecek verilerdir.   Genomik verilerin  HBYS ‘lere entegre edilmesi, klinik teşhisi , kişisel  tıbbı ve genetik bozuklukların tedavisini artırabilecek, klinik uygulamaları iyileşmesi sağlanabilecektir.
Bireysel genetik sonuçları, doğum öncesi, yenidoğan, çocukluk ve yetişkin bağlamları dahil olmak üzere hastalık riski hakkında, altta yatan hastalıklarda  dahil olmak üzere hastaya yönelik  ilaç seçimi ve semptomların yönetimi hakkında  bilgi verir.

Gen Düzenleme ve Gen Tedavilerine Yönelik Çalışmalar

Genomik Veri Kullanımının Yaygınlaşması İçin    HBYS   Entegrasyonu Büyük Önem taşımaktadır

Genomik verilerin karmaşıklığı, gelişmiş analitik yöntemler uygulanmasını zorunlu kılmaktadır.  Genetik bilgilerin doğrudan HBYS  entegre olması  yeterli olamayacaktır. Türkiye’de hem günlük hasta sayısı, hem de bilgisayarda yapılan işlemler nedeniyle  iş yükü fazla olan doktorların  bu veriyi her zaman kullanması mümkün olmayacaktır.  Doktorun  ihtiyaç duyacağı bilgilerin  kullanılabilir  ve   doktorun işini   kolaylaştıracak  şekilde  getirilmesi  gerekecektir.

Genomik verilerin HBYS entegrasyonunda   klinik karar destek sistemlerinin kullanımı  çok yardımcı olacaktır. Bu bilgilerin klinik karar destek sistemi ile öneriler getirmesi,  tanı koymaya yardımcı olacak uygulamaların  olması doktorların işini kolaylaştıracaktır.   Araştırmalar,  klinik karar destek sistemlerinin ( KKDS) kullanımı ile genomik verilerin  kullanımı çok daha etkili  sonuçlar alınacağını , KKDS’ lerin  genomik verilerin  kullanılması  yönünde için çok önemli bir görev  üstleneceğini göstermektedir. HBYS entegrasyonunun Genomik verilerin kullanımının yaygınlaşmasında çok önemli bir rol oynacağı belirtilmektedir.

HBYS Nedir?   Entegrasyonları, Önemli Noktaları Nedir?

HBYS’ye Entegre Edilmiş  Genomik  Verilerin Kullanımı

Genetik bilgilerin sağlık hizmetlerinde etkin şekilde kullanılması, başta  HBYS  olmak üzere sağlık sisteminde bilgi teknoloji kullanımının optimize edilmesine ile  bağlıdır. Genetik  teknolojilerindeki gelişmelerin her geçen gün daha karmaşık hale gelmesi entegrasyonun önündeki en büyük zorluktur. HBYS nin bu karmaşık verileri yorumlaması genomik verilerin doktorlara  anlaşılır halde sunulması aşılması gereken bir zorluktur.

Türkiye’de hizmet veren HBYS firmalarının  hemen hepsi, Himms Emram  Stage 6 çalışmalarında  klinik karar destek sistemlerine yönelik  uygulamalar yapmıştır. Hastanelerimiz doktor ve yönetimleri klinik karar destek sistemlerinin kullanımı konusunda tecrübeye sahiptir. Türkiye HBYS firmaları ve sağlık çalışanları, Himms  Emram seviyelendirme  tecrübesinden dolayı HBYS ye entegre edilen  karmaşık genetik verilerinin entegrasyonunda ve  kullanımında dünyadaki diğer meslektaşlarından daha iyi uygulayabilecekler. Bunun uygulanması için  kurallarının oluşturulması, klinik karar destek sistemlerinin buna uygun hale getirilmesi  ile  mümkün olabilecektir.

Sağlık bakanlığı, sağlık verilerinin entegrasyonu ve paylaşımı konusunda  iyi bir altyapıya sahiptir.Halen paylaşmakta olduğu sağlık verileri  gibi genetik bilgilerinde tüm hastaneler ve hasta tarafından kullanımı  e nabız üzerinden sağlanması mümkün olabilecektir. Hastalar, doktorun  yorumu, test sonuçları ve ikincil bulgular dahil olmak üzere HBYS’ deki diğer verilerde olduğu gibi   genetik verilere e nabız üzerinden erişebilmelidir.

Dünyada, genetik verilerin yorumlanmasında yapay zeka gücünün kullanılması için çalışmalar yapılmaktadır.  Yapay zeka, genomik gibi çok fazla değişkeni olan karmaşık sistemlerde,   hastalık teşhisini  iyileştirilebilecek, hangi ilacın kime verileceği ve yan etkilerinin azaltılmasında hizmet yapma şeklini değiştirebilecek potansiyele sahiptir.  Genomik verilerin yapay zeka ile kullanılması ile kişisel sağlık, kişiye özel ilaç uygulamaları  ve kişilerin genetik bilgilerinin mahremiyeti  HBYS ‘leri çok farklı bir konuma taşıyacaktır.

 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4883576/

https://ehrintelligence.com/news/why-is-genomic-data-ehr-integration-important

https://healthitanalytics.com/features/exploring-the-intersection-of-genomic-data-and-ai-in-healthcare

Nurettin Altunbudak

Manisa Soma doğumlu, Balıkesir lisesi Mezunu. ODTÜ Fizik Bölümünde okudu. Hastane Bilgi Yönetim Sistemi ve Sağlık Bilgi Yönetim Sistemi firmalarında 25 yılı aşkın yöneticilik yaptı. Sağlık Bakanlığı "Halk Sağlığı Laboratuvar Bilgi Sistemi", "Ulusal Hastane Enfeksiyon Sürveyans Yazılımı", Ana Çocuk Sağlığı "Ulusal Neonatal Topuk Kanı Tarama Yazılımı", G2G kapsamında, Hollanda Ulusal Sağlık Enstitüsü işbirliği ile "Ulusal Zehir Bilgi Sistemi", "Ulusal Tüberküloz Bilgi Sistemi", "Web Tabanlı Halk sağlığı Klinik Dışı laboratuvar Bilgi Sistemi" projelerinde yöneticilik yapmıştır. 2015 Yılında, Sağlık Bilişimi Yöneticileri (Sabiyed) Dernek Başkanlığı yapmıştır. Hastanelerin HIMMS akreditasyon süreçlerinde danışmanlık, eğitmenlik yapmıştır. Şu anda saglikteknoloji.com Genel yayın yönetmenliği ve sağlık bilişimi konularında danışmanlık yapmaktadır